'boven is het stil'

Ik was nog helemaal vergeten om mijn laatste lees-verrassing met jullie te delen.
Het boek is alweer terug naar de bieb. Dus het moet allemaal even uit het hoofd.

'Boven is het stil' van Gerbrand Bakker is een roman, die ik, als hij niet frontaal op het aanradersplankje in de bieb had gestaan, nooit had meegenomen. Met een streekroman-pictogram op zijn rug had ik hem in de bevooroordeelde 'staat-zelden-wat-leuks-tussen-dus-daar-hoef-ik-niet-te-kijken-hoek' in de bieb laten staan.

De eerste regels waren gelijk raak:

‘Ik heb vader naar boven gedaan. Het bed heb ik uit elkaar gehaald, nadat ik hem in een stoel had gezet. Hij bleef in die stoel zitten als een kalf van een paar minuten oud, nog voor het schoongelikt is; met een ongestuurd wankelend hoofd en ogen die zich nergens aan hechten.’

(Nee, dit ging niet uit het hoofd... Google is my friend.)

En verder gebeurt er in het boek eigenlijk niet zo heel veel.
Helmer heeft, na het overlijden van zijn tweelingbroer Henk de boerderij over moeten nemen. Daar zijn niet zo heel veel woorden aan vuil gemaakt. Vader had dat zo beslist. Met het naar boven brengen van zijn oude, bedlegerige vader komt het proces van losmaken op gang. Helmer beslist wanneer zijn vader krijgt wat hij nodig heeft en neemt hiermee wraak op het gevoel van 'tweede keus zijn' dat zijn vader hem altijd gegeven heeft.

Maar tegelijkertijd gebeurt er ook heel veel.
Helmer krijgt bezoek van de vrouw die destijds met Henk verloofd was. Hij neemt de zorg op zich voor haar zoon (ook Henk). Zijn vader ligt langzaam weg te sterven. En in die periode komt langzaam de rijping voor verandering op gang. Helmer droomt over een leven in Denemarken. En intussen gaat het werk op de boerderij voort. Via flashbacks leren we Helmers 'halve' gevoel kennen. Eerst nadat zijn broer zich verloofde, en helemaal nadat zijn broer overleed. En is er ook niet een onuitgesproken bewustwording van homofiele gevoelens?

Het mooie aan dit boek is juist het trage. Voor alles wordt de tijd genomen. Voor het beschrijven van het landschap, voor het beschrijven van de handelingen. Uitvoerig, langzaam, traag. Maar zonder te vervelen. Zonder het gevoel te hebben dat je stukken over wil slaan. Iedere zin wordt als een schilderijtje neergezet. Maar er wordt ook een heleboel juist niet gezegd.

Twee recenties wil ik even plaatsten:

-De Volkskrant, 24 maart 2006
´Boven is het stil is een fantastische roman, die iedereen moet lezen.
Daar hebben we de kracht van de roman te pakken: we lezen een ogenschijnlijk eenvoudig verhaal, maar onderhuids voelen we aan alle kanten spanningen.

-Noord-Hollands Dagblad, 9 maart 2006
bleke beschrijvingen van provinciaal leed, gebracht door een beginneling die overduidelijk een probleem heeft met de delete-toets van zijn tekstverwerker.´

Hier kan je dus alle kanten mee op :-) Laat het duidelijk zijn dat ik het meet de bovenste eens ben.

Geschreven in 2006. En al die jaren ben ik het voorbijgelopen in de bieb. Jammer.

Het volgende boek van Gerbrand Bakker ligt al een week klaar op mijn nachtkastje. Maar ik durf niet te beginnen... Bang dat het tegenvalt na zo'n mooi boek!

Voor de niet-lezers onder ons: begin 2013 komt de verfilming van dit boek uit.